[Mimal tangthu] S.K Hau Thang

Ka Pa ( S.K Hau Thang’ ) Thu
Kapa S.K Hau Thang pen 1943kum,   kha,   ni in Tiddim gamsung Thangnuai khua ah piang hi.PU Lut Khua Pau le Pi Luan Za Dim(Sikhin)te tapasal guk le numei khat aneih lakpan a Upa pen ahihi.Tualo aneu laia asi zong om hi.Pu Mang Ngin(Sikhin) le Pi Ngin Cing(Sikhin)ten tapa/nu sawmlethum aneih lak ah tanu upen kanu Luan Mang tawh 1963-64 kum in kiteek hi.Kanu in tuakum mah in Thuklai Sangpi pan Middle school final gualzo hi.Kapa pen miten bang ci muh cih kathei kei a,ahi zong in anuntaak sung a, hong pattahna ziate le kamuh ziate bulphuh in ka at ahi hi.Ka theih bang in at leeng amaa pian zia ki lang zaw ding in ka um hi.A them nengtawng in,ka theih zah ka at hi,tua hi le ama lim kimu thei kithei zaw ding hi.

Bawhlung uuk hi
Pu Sing Khai ( Hlaing Township,Yangon )in Thangnuai khua KYA/KYO bawhlung suih thu atding hi leeng naPa akihel loh phamawh hong ci ngei hi.Ahun hun in zong KYA ah suithei zelzel hi.Khel le gitloh thuah kici hi.Apum gitloh bel hi tuak samlo hi.1980 kiim ka Tonzang omlai uh le 1984-87 Mindat ka om lai un Khuasung bawllung ki mawlnate ah zong kihel thei zel hi.Ka neulai kum 8 kaphak hunpawl in bawhlung uuk mahmah ka hih man in,inn kiim innpaam teng ah ka sui kawikawi hi.Khatvei kaPa in hong suihpih a,aleeng in na suihnop le bawhlung ii anuai lam sui ding,aleng phalo in na suihnop leh bawhlung alai pawl suiding ci-in hong hilh ngei a ka mang ngilh thei kei hi.Hihpen kaPa bawhlung uk dan le hong pattah na daan namkhat ahi hi.
Maan Siapa suak
Maan siapa a om hia? cihbang in ka neulai ( 1977-84 )in Tonzang a ka inn uh ah hong kikan thei zel hi. Ka U Ciin (Dim Za Ciin)neulai (1970 kum )ciangciang maanpen ka inn uh ah tam simsim kimu thei ahih man in 1970kum pawl in maan na zaih khin cih kilang hi.Tonzang le Tiddim ah maan zaih in sum zong masa pawl hiding hi.Maan zaih bek hilo in,asawp tawh sem theipah hi.Amaan bupen nidang a keulineite hi in,atung pan a ki ensuk te ahi hi.1980 kiim pawl khawng in zong amaan flim ding haksa mahmah ta a,ahi zong in amaa hong nusiat 1987kum dong black & white ahih kei le colour in hihi thei hi.Kaneulai in Tonzang ah Pa Khai(Suak Khai)hong hawh a,nipi nikhat in maan ka kila uh hi.Kapa in amaanbu auto in akoih khitciang hongtaai in ka gei uh a,aom ka Ui uh lucky le ka Zawhngeu uh sutuah a,maan hong suak ciang Ui le Zawhngeu a ki ngee  laitak mah in suaka hoihna khat om zawzen hi.Tuabang dan adang azaih zong om hi.Tualo khua suang ah puteek piteek teng,apau theilo teng le mintap kibang teng cihdan khawng zong uuk hi.Tu in amaanbu le laibute ka inn uh ah om lai hi.Tonzang ah mipawl khat in Maansiapa bek in atheih S.K Hau Thang pen Landrecord office ah zong zumna a sem ahi hi.
Puantung lai at
1980kiim pawl mah in puantung lai at zong nasin ngei hi.Khatvei Tonzang khua sung bawhlung ki demkhat in,apuantung numbat at ding in kicial a, azatuite ahelna ah acid tamlua ahih man in apuante kaanggawp in,leukha ngei hi.Akik ciang in senpi suak hi.Kei zong bawhlung mah uuk ka hih man in kapuan nung ah nambat 4 hong atsak hi.Hihpen taksuah phalo aitam,Mindat kapait hang uh aitam, anung aseplam kathei nonkei hi.
Laibu zong khui le tuamthuah
Laibu pen Tonzang ah akhui ngei ding hiam thei keeng,1984-86 kum Mindat ka om sung un, ka inn mau uh ah laibu kikhui hi(SaOh chock D)ci-in lai asuang hi.Tuabang mah in Labu,Laisiangtho bu le Laibu dang atuamtuamte hong ki puak in,alaibu mong khong atanna ding aman bawl tawm a,atanciang ka huh thei zel hi.A laibu khuite lakpan akilang pen ding ci leeng inn a Laisiangtho ( Zolai amazat,tun US atapa Upen Pau Cin Lian te kiang )pen bang savun tawh limtak in atuam hi
a,hoih mahmah hi.
A tate pil in lai athei ding deihsak
1983-84 kum in Tonzang ah ka U Pau Cin Lian le Gin Khan Mungte tan 10 hi ta uh a,alai ongding deihsak lua ahih man in,ka inn maai uh ah “Laisimbuk”khat lamsak hi.Tua laisimbuk pen apang singtawn kitung in,asung apua pan buandeng in abawl hi a,asung tumleng lum mahmah hi.Atung pen bitawh akhuh ahi hi.Asungah lai et naang Sabuai,Tutphah,Lalcin meite le meibungte a baihsa in koihsak hi.Tuakum mah in ka U Mung in tan 10 hong ong hi.Hih lai ah bang thupi saknei ka hiam cih le Laisimbuk pen asung apua buan deeng in ,abawl na in,thu khathong phawksak a,tuapen bangmah aneih lo hang in atate pil in,lai atheih na ding in ahihtheih tawp a apanpihna hong lak hi.Ka U Mung tan 10 hong ong in,University kahnuam a,tua akahna ding in,kapa in sum neilo ahih man in meltheihte nih le thum kiang ah huh ngetsak hi.A huh ngetna pen file in na koih hi.Ahi zong in tua meltheih te zong na hamsa uh ahih man in,a University kanop pen ahi zolo suak hi.Ahi zong in kapa in atate hong deihsakna pen lian mahmah cih kilang a,hih bang Pa Kaneih pen angtang in Pasian min kaphat hi.Anung ciang in tua ahuh ngette panpihna mah tawh atate Sangkah in,”Lukhunelkaai” ngah uh hi.Pasian ngelna pen mite ngelna tawh kibang lo hi.
Biakna sung hong pattahna
Ka Ute Pau Cin Lian pan,Cing Khan Nuam dong Laisiangtho buthak khattek sim ding un pia hi.Ka Ute khat in Zu dawn in inn hong ciah hak theizel hi.Khatvei nikhat ciang ka Pa in kongkhak pan ihmulo in pang a,hongtun hun zankiim mah in Pasian thu( Gupkhiatna thu ) genpih ngiatngiat hi.Ann nek thunget(Lungdamkoh)zong hong kisinsak ngait ngiat hi.Innkuan thunget zong nitaak avaak dingte ,vaakmaa in hong neihpih den hi.Ka Pa in Gupna thu ( Jesu hong gupkhiatna thu )hong genden hi.Khatvei vei bang hong sit (Check)thei a,tun si leu cin,koi ah tungding,cih bang in hong dong theizel hi.A Laisiangtho bulphuhte pen John 3:16,Mat11:28 cihte hi a,kei bang hi Laisiangtho te tawh aki khel ka hi hi.Hih hun in kum 8 bang kaphata hi.Kapa aom loh ahih kei le angap loh ciang ka Nu in Laisiangtho tawh hanthotna hong pia theizel hi.Thu nget ciang khupdin ding, cih khawng le laiphi ding ciang,mundang khat peuhpeuh ah ann ne,tuidawn in na om uh ciang thungen,thupha pia lo a,nelo ding,na mitsit ding uh na maizum ngap uh le haksa in zong thu kingen thei hi.Zogam khanglam Mindat khua ah ka om lai uh( 1984-86 )in Heli Aksinelkai tawm vei hong dawk a,ka Pa in,azing thunget zuih ding adeih kawm na in,namuhnop le ci in,hong zol a,zingsang nai 4:00am pawl in tho in kazui ngei hi.Tualo Mindat AG biakinn B.E.H.S No.(1)Sangkhang,lamkhang lam a,inn dawlnih nuai aki zat lai in,Biakinn Pulpit nunga( Naaphusii )Lai kisuangding in,inn pan Mat11:28 kawllai in,atsain pua-a,a suangin apai-in zong hong kizuisak zel hi.Tua-a tenglo adang hong pattahnate thulu neuneu in khen leng.....,
(a) Gupkhiatna thu’ hong limgen pen hi,
(b) Mizi mita tawh mawhlo ding,
(c) Pasian mun khempeuh ah om,
(d) Nagalte it ding,thupha pia ding,
(e) Pasian um ding( Zeisu liam ma hang damzo,azawngkhalna hang  hauzo...etc )
(f) Innkuan kikhopna,
(g) Mina guuksak loding ,duhgawhlo ding,
(h) Mi thatlo ding,
(i) Nu le Pa zahtaak ding,
(j) Nadeih nakisapte uh Pasian kiang ah ngen ding,
(k) Milim bialo ding,
(l) Uzawte zahtaak ding,Siate zahtaak ding,
(m) Milak omdan khawldan,
Atom le kaphawk khakpakte tua ateng ahi hi.Hih atung a(a,b,c,d,e,f)te tawm asau zaw deuh in at beh lei leeng,
(a) GupKhiatna thu
Ka Nu le Pa in atate uh Gupkhiatna ngah in ,vantung gam tunding pen thupisa in ,nitaak in hong ngen thei zel uh hi.Tua hong gen ka phawkte pawlkhat in Adam le Eva pan luahsuk mawhna,i lungsim mawhna le i pumpi mawhna cihte hong limgen hi.Laisiangtho pen john 3:16,Mat11:28,Rome sungte bulphuh in ,tun sileecin vantung natung diam?cih bang in hong dong theizel hi.Jeisu sisan vangliatnate,eimaa sihtaang ding in singlamteh tung ah ahong sihna ,asisan tawh imawhnate hon sawpsiang sakna,nithum khitciang a athawh kikna le avankahna te hong lim gen mahmah hi.Ka Pa in Gupna ki taanlo ci-in um hi.Keipen ka pa i agah khat ka hi hi.
(b) Mizi mita tawh mawhlo ding
Ka Pa in,innkhuan kikhopna ah mizi mita tawh mawh loh ding hong hanthawn theizel hi.Keizong kapa hong cih bang in kagamtat khialh lohkhak na ding in,thu ngen in lawm zong ka ngai kei hi.Bangzah dong hiam cih le ka sanggam numeite tawh milak ah lam kapai khawm ngam keiphial hi.Lawmzul ngaih ding zong,ka nagihsun keipah hi.Mipawlkaht in lawm ngai theilo,lawm ngah zolo in hong ngaihsun in ,hong en neu uh hi.A hi zong in hi te han gin ka lung aneu kei hi.Lawm tampi aneite zong englo banah hampha kasa tuan kei hi.Hih kapa hon thu hilh na pen thu man hi-a,Pasian deihna zong ahi hi.Tua ahih man in hih bang Pa kaneih pen Pasian min kaphat hi.Pasian hehpihna zaong kaphawk hi.Topa hoihna hizaw hi.A men.
(c) Pasian mun khempeuh ah om
Mikiang ah ann le tui mawk nek kei un.Nanek uh le zong thu ngen masa un.Nalai vuan uh ciang in zong,lai naphi ma un thungen phot un.Mitsih sa in,nanget ngam kei uh leh zong haksa in ngen lel un,Pasian in thei lel hi.Koikoi ah napai uh zong in,Pasian mun khempeuh ah om hi.Thungen leucin naki taangsapna te uh hong pia ding hi.
(d) Nagalte it ding thupha pia ding
( Luka 6:27-36,Matt5:38-48,7:12a )
Laisiangtho in acih mah bang in nagalte uh it ding,thupha piapia ding ci-in hong genthei zel hi.Nagate cih ciang in ah Thau tawh kikap a,kido pihte cihna hihpahlo inei hong lang bawlte,ahong mudahte cihna zong ahi hi.Khatvei 1984-85 kum,ka Sangkahna Mindat khua ah 2nd Standard kasin laitak in,ka classmate pakhat in hong simmawh leh hong zo thawh mahmah hi.Ka Nute kaPate kiang ah,inn katun ciang ka khia den a,ahi zong in,thupha piapia in hong cihsan lel den uh hi.A nu nung ah thuak zolo in ka gengen ciang,khat vei ka pa in honglak in ci-in hong dong a,ka lak hi.Tua leh nikhat ki lamen lopi in Sang katun ciang tua ka classmate pa in hong dawntuah a,hong pawlbawl mahmah hi.Bang hong cihiam cih le tuni napa tawh ka kimu in’,kei KhaiKhanSuan Pa hi ingh,hiah na moh lei naang ci-in,sum Maat(1/4)khat hong pia hi,ci-in hong gen hi.Amah zong lungdam mahmah in,kei zong Sang lungnuam tak in kapai den ta hi.Hihpen kaPa in hong galbawlte it ding leh thupha piak ding cih hong lim lahna hi a,ka lung adam mahmah hi.A nung ciang tua ka classmate pa pen ka lawm hong suak hi.Hihdan pen tudong mah in kasian kha toto hi.
(f) Pasian Um ding
Zeisu liam ma hang in damzo,azawn khakna hang in hau zo,a sisan hang in kamawhnate khempeuh maizo...etc cihbang in ,um in asang mikhat ahi hi.A sihdong mah in ciamnuih bawl in,tua a upna mah khahsuah lo in sihpih hi.Bang phawk ka hiam cih leh Heb 11:  ,sunga taanglai thu um mite,upnate kaphawk hi.Tulai bang hi leh Christmastic upna anei mikhat hi ci leng ki khial lo ding hi.Mihingte a muan huai lohna le Pasian bekmah muang in,Up ding ci-in hong hanthawn thei zel hi.
(g) Innkuan kikhopna
Kapa in nitaak sim in,innkuan kikhawpna hong neihpih den hi.Ahun pen nitaak ann nek khit,khuamialma  deuh teng ahi hi.Bang hanghiam cih le nitaak in vai tuamtuam tawh kivaknuam ahih man, asawt pen nai 1/2am ta ding bang hong neihpih den hi.Tiddim labupi sung a,late dawng nih,dawng thum bang sa in,tuakhitteh ka Nu ahih kei le ka Pa in Laisiangtho hong sim in,hanthotna tomno hong pia tawn tung uh hi.Tua khitciang nipikaal thu ngetnate (Tuani anget dingte )le adang ,kinzawk deuh teng,kaikhawm in,thu ka ngen hon uh hi.Aman cian ‘Nuam ung Zeisu’ cih late tawh,hun kaman uh hi.Tua khitciang vainei teng,avak vaak uh hi.
Hong thu hilhna
Zogam,Mindat khua ah 1984-86 kum hun sung mah in,khatvei ka lawmte tawh Kawl phonggi(Monk)huang sung a,a Siti te tung ah ki delh in ka kimawl uh hi.Thamlo in angei a,adaak uh zong katum gawp uh hi.Tuabang in,sun tha paai ka ki mawl khit uh ciang in,ka inntek uhah ka ciah lel uh hi.Nitaak ka Pa inn hong tunciang ,hong sam in tuni koi ah pai na hiam? ci-in hong dong masa hi.Tuabang in hong dong ngeilo ahih man in zahtaak leh lau kathuah hi.Ka dawn ngampak kei hi.Tuakhitciang Phonggi huang ah napai uh hiam?Hong ci leuleu a pai mah kacih hi.A Siti tung kawng ah na kimawl uh hiam hong ci leuleu a,kimawl mah ka cipah hi.Tuaciang,ka Pain,tuni Phonggi pa ka zum ah hong pai in,na tapa te Siti tung ah kimawl uh hong ci hi.Nidang ciang tuabang in amau pasian tungah kimawl nonkei un hong ci hi.Tuazawh,tuabang in kagam ta nonkei a,kaPa hong thu hilhdan zong ka ciamteh hi.
Hong itna honglak
Pate in tate itlo cihpen omlo phial ding in um hi ing.Ahi zong in Pate in tate hong itna uh limtak ahong lak thei ding leh i tel theih ding in ,hong itdan asiam ding ,ki sam ding in ka um hi.1987kum ciang in,Tiddim lawibual veeng ah Sang 3rd Standard ka kah hi.Hih hunlai in ka lawm kagual in bawhlung neute (asan le aeng)hong lei,hong sui ngeingai uh hi.Kenzong deih mahmah hi ding he veeng,ka pa kiang ah ka ngen pah hi.Ka Pa in bel thu ngenngen lel in hong cih san lel hi.Keizong thu lah ngen in,a maakiang zong nget ka thuah hi.Atawpna ah,zingciang zum ah hong pai in,ci-in apointment hong pia hi.Azing ciang a zum(Landrecord office),Tiddim Bank khang ah aom lai kaipai a,a zan ni a,hong cih bang in ka ngen leuleu hi.Zum pan in hong pai khiatpih a katheih khilh kei leh En Lal Sum te sai hiam khat ah abat in khat khong laksak hi.Ka upmawhna ah kapa in sum nei in,a sum apia pah ding kasa hi.Ahi zong in tuabangna hilo hi.Hih in thukhat hong phawk sak a,ka Pa in hong it ahih main in,neilo pipi in hong bat laksakna pen hong itna taktak cih ka phawk hi.Tua zawh kapa kiang ah bang mah ka ngen ngam nonkei hi.
A cingh mikhat hi
Ka Nu in hong gen ngei na ah,kapa avakna pan apheituam sungten kia peuh tawh inn hong ciah theizel hihtuak hi.Banghanghiam cih le bangmah aneih lo hang,akisam khat ,ahih kei le adeih khat om leh piakhia zeuden hih tuak hi.1984-87 kum sung ka omna uh Mindat khua a,ka inn uh ah thu ngetna ding khan(Inndei)khat bawl in,thu ngen theizel hi.Tua leh nikhat ciang innkuan kikhawpna ah,i nei lak pan bang lian pen cih hong dongh a,pawlkhat in Laisiangtho ci-a,pawlkhat in Radio le atuamtuam komau muh ciat in ka ngen uh hi.A tawpna ah kaPa in Laisiangtho pen,i neih lakpan alian pen hi mah hi.Ahi zong in,tualo adang i neih alian kik pen,koi hiam hong ci leuleu a,Radio ka ci huan uh hi.Tua leh tun Pasian in i neih alian pen hong ngen ahih man in Pasian ading in,piakhia ding hi hang ci-in hong genkik a,kua mah ka pau non kei uh hi.Tua Radio pen Mindat AG biak inn lamna ding na hih tuak hi.Hihlai mun ah bang thupi sakkhat nei ka hiam cih le ka Pa in,a zi atate leh aneih van khempeuh amaa a,maa thu ci-leeng ki khial lo ding hi napi in,hongdot bawlna pen athu muh na kaht hi ci-in ka ngaih sun hi.Tonzang ah Gospel ka pai ding ciang napa in,sum hong pia theizel hi ci-in Rev.Dr.Thang Khen Zam in ,a inn ka hawh khat in hong gen ngei hi.Ka Pa pen bangmah aneih loh hang in Pasian ading in,apia khia nuam,acingh mahmah mikhat in ka ngaih sun hi.
Lawm hoih, naseppih hoih nei
Leitung ah ei thu um mita ding in,i lawm hoih pen in Zeisu ahi hi.Lawm/Zawl tawh kisai in ci leeng at ding tampi tak om hi.Ahi zong in kei kong at nop in bang hiam cih leh Zeisu ahi lo leitung a om,i lawmte ahi hi.1982 kum kapa nasepna Tonzang khua pan Tiddim ah,apai khat in ka va zuinei hi.Hihpen ka khua theih zawh Tiddim ka paicilna hi a,nop ci ka sa mahmah hi.Bang hang hiam cih le hih hun in Tiddim ah Electric mei na tang zihzah khin le video zung khawng zong na om khin hi.A zawlpa pen Myoma Party zum khang a ,zingsol pa hi-a,amau inn mah ah zin ka tung pah uh hi.Ka ciim ciang inn nuai ah video ka en theizel a,khat veivei a zum ah pai in ka lum theizel hi.Azawl pa in sumbuk zuak a,ka pa kiang ah na kipat nopleh ong huh ding hi ing ci thapaai hituak hi.Hih bangdan lawm ding pen hamsa hi.Lei tung ah lawm tampi ka nei ,icih zong in ,tua i lawm cih te lamw ki hilo thei hi.Tua hi a,zingsol pa pen ka pa lawm te pan a lawmhoih khat hi ci-in ka ngaih sun hi.Tua lo yangon ah Rev.Suak Za Go ten kahawh khat in napa pen ka it mahmah hi hong ci ngiat hi.Ka pa hong nusiat khit innkuan suagvai tuamtuam ah hong huh in ma hong panpihden ahih Sia Neng Do Thang,Sia Kham Ngo Lian ,Paa Sing Khua Mang le Sia Pum Thawng(Sikhin)te ban ah adang tampi zong om a,tuate khempeuh kong at tuam non kei hi.Hihte khempeuh ka pa lawmhoih te vive ahi hi.
Kapa in hong nusiat 1987 kum in ,Tiddim Township ah landrecord officer khat hi a,hong nusiat lian in inn saap in,hong nusia hi.Anasep pihte ahi Sia Cin Khan Khup(Sikhin),Sia Kap Khan,Sia Khen Khaw Mang,Sia Kam Ngo Lian le Sia Sian Lian Pau te teng makai in azi atate hong hehnepna in,Tiddim,Lawibual ah inn munno khat hong ngelsak uh hi.Pasian in tua inn mun ah ,bukno khat hong pia in,tualai mun pan azi atate in Pasian thupha te sang uh hi.Naseppih hoih nei ahih man in,inn mun khat ka ngah uh a,tualai mun pan Pasian hoihnate ka sang uh hi.Pasian min thang ta hen.A men.
Lungdam thei hi
1986 kum Dec. sangkhak ciang in,ama na sepna Zogam Mindat khua pan in,hong nusiat na mun Tiddim khua ka lall uh hi.Tiddim katun uh,asawtlo in,a mau( Ka Pate )Unau teng in, apian na uh Pu Lut Khua Pau(Sikhin) leh Pi Luan Za Dim(Sikhin) te tung ah lungdam kohna Sialtalno khat tawh ka khua uh Thaangnuai ah,ann kuang umkhopna khat nei uh hi.Tualo thu dang bangbang teng cihbel neulai ka hih man in ,katel cian gaikei hi.1984 kum mah in ka U,a Unihna pa Gin Khan Mung in ,tan 10 alist tawh hong ong ahih min in,Mindat khua mah ah,Pawlpite leh Zomi teng sam in Aksa taangciim tawh Topa tung lungdam kohna nei hi.A Pu Capt.Sing Za Chin (Sikhin/ A Nu sanggampa )om na Mawlamyin pan in High School Final ong hi.A Pu huhna te lungdam ko zolo ahih man in ,a lungdam kohna in atanu neu pen hong suah ciang in,A pu zi Pi Sing Dim tap in Dim Lam Cing ci-in mi phuah hi.Hihte bang hang in at ka hiam cih leh lungdam a thei ahih lam ka gen nopna hi zaw hi.
A theisiam mikhat hi
1986kum,December kha in, kapa nasepna Mindat khua pan Tiddim ah a lall ding ka hita uh hi.Zum a ana seppihte in annkuang um khop pihna hong nei uh-a,tualai ah azum pihte pen, zu dawn thei,a tamzaw leh amau ngei na in ,tua bang vai thupi a om ciang in,a zu bilh uhte ( kum 3zu,kum4zu..)tawh zangkhawm nuam in,a om uh hi.Ka pa lah Thu um mikhat hi si,ahih man in ,anaa uh hi.Tua leh khat pa i ka pa kiang ah phalna a nget leh ka pa i phal hi.Hih zong kapa api-cin na khat in ka ngaih sun hi.Tua a kum 3 zute uh pen,khuai zu tawh ki bang in ,maan dikkiak si le niangteh bawngnawi ki khah tawh ki bang in san hiauheu a,limtuak mahmah hi.Kei lah neu lai in,niangtui a ka hih man in ,ka nget le zu hi hong ci uh a,ka dawn nonkei hi.A hih zong in,agei a,asa phelh keu kuang kuum dim a,akoih hong pia uh a,abei dektak dong ka ne hi.Hihte pen tuma kum 20 hun lai hi a,ka mit kha in,ka mumu lai hi.
Lungdamna thu gendan pawlkhat
Khaivei,ka innkong uh ah,Papi khat alu ah tuktum tum in,puanzapi khat a pumah silh a,a puanzapi sung ah a vanpua in ,a mukah tukbel teepkawm leh aliang ah temta kuah in hong suak hi.Bang thu cih theilo le Mindat ka uncil uh ahih man in,ka lau uh a,ka pa innsung ah ka sam uh hi.Kapa in Kawlkam in hopih a,a thei loh ciang in ka veengte uh sam in,hong pai na thu adot leh tuapa pen ko tun ma a,ana tung sate tawh na ki meltheih leh azin tuntun na ,nahih a,tua amel theih te a om lai ding asa nahi hi.A khua adot leh Lukse khuami hi a,Zansan haai mahmah hi.Aua ni a,ki pan ka ki mel theih uh a, Mindat hong pai sim in,ka inn uh ah hongtung den hi.Zingsang lol mahmah a,mei bang natawh khol theizel hi.Ka pa in mitaak ciang in,kawm ah lim le khutpiah tawh amau kam sinkawm thuah in,Pasian thu gen pihpih hi.Adot masak kam mal pen Pasian mah hi pah a,” Khambukhi ” ci-uh hi.Tua mipa Gup ngah ngahlo cih ka thei kei a,Mindat hong pai sim in,Tangmaai leh amau Tangho cih dan khawng hong puak tawntung hi.Ka muh tuung a,ka lau uh bang hi lo in,a thudik mikhat zong ahi hi.Hihpen,Ka pa lungdam na thu gen na hi-a,adangte ka thei bang kei hi.
Solfa siam
1985 kum,December kha nitaak khat in,ka om na uh Mindat khua a,ka inn liim kawmtung uh ah lungdam bawlla kawl lai in hong at a,a maan ciang in solfa hong thuah a,tua la tuni dong in ,ka mang ngilh thei kei hi.Tua pen anuai abang hi..., (Theihding.Zolai in lek khiaphoi ing)
“Zankhuavot Hunnuam ciin
Vantung Mite in
Leitung a, Hongkum in
Kipulak Tucingte
Ko omgei a,Hong kilaak in
Honglungdam na thupha
Hilhcian hi Davoid khuapi a
Zeisu hongtanpa Vapai
In bia ve ni Pai un pai un
Vabia dih ni Lawm le gual aw.”
Hih atung alo,Tiddim katun khit uh khatvei,Lawibual ka innsaapna uh ah Solfa hong hilh ngei hi.Tualo a pianna Thaangnuai khau ah 1963 kum in Zogam lapai-a,aki sa ngei Falam la khat zong hong hilh ngei hi ci-in,Rev.Dr.Thuam Khan Thang in Yangon,Pi Sing Dim te inn ah 2006 kum in hong gen ngei hi.
Sum zonzia honghilh
1984-86 kum Mindat ka omlaitak un,ka inn uh ah Aktuinek(Uhsa)te ka khawi uh hi.Tuate in saduh mahmah ahih man in, ka pa in Thankik khat,agol aneu zui in ,Pia 10,Mat 1 cihbang in hong leikik zel hi.Tuahun lai in khuasung a,gawl/khuam om na khempeuh ah Thankik beeng in kapai theizel uh hi.Kamat khempeuh uh kapa in hong leikik zel a,thukhit teh sannen in ka Akte uh ka piazel uh hi.Akte in limsa le thau thei mahmah uh hi.Hihpen ka Pa in sum zondan hongpat tah na namkhat in ka ciamteh hi.
U le nau hong hilh
Ka neulai in,khua sangkhak October sim in kakhua uh hong ciahpih den hi.Tua bang hunta ciang in,khuapih teng bel u le nau hi naven,adiakdiak in ka theih huai zawdeuh teng uh le asung, ka pute kiang cihkawng ah hong hawhpih hamtang hi.Ko unau teng pen Thaangnuai,Falam,Tonzang,Mindat le Tiddim teng pan akhang khia kahi uh a,kampau zong Tiddim kam veve aw tuamtuam in ka pau uh a,ka nu le pa in,ko khuapau uh in,hong pausak tentan lohpen thupi kasa hi.Tua in kagol ciang in kakhuapihte ka it mah bang in,ei Tiddim te le Chin(Zomi)a kicih pongpong nakle itna khat hong guan lian hi.Aki mu tuung ka hih hang in,aki mumu ngei,aki thuahthuah ngei bang in, ka it theilian hi.Pasian thupha khat in ka ngaihsun hi.Pasian thu tawh hong pattahna hang in ,mi vom,mikaang cih omlo in,Pasian um mi, ahih nak le unau sanggam bang in ka ngaihsut theipah na zong,Pasian thupha le ka nu le pa thupha mah ahi hi.
A Khua atui akhualna
1970kum khit lam in ,Tiddim ah inn munkhat nei in, bukno khat ai zong lamding ci-in lunggulh mahmah hihtuak hi.Banghang hiam cih le hih hunlai in,Tiddim ah ka khuapihte uh ateeng om naimel lo khawng ai tam maw.Khuapihte khual a zin uh ciang in ,tuukpi,singteh nuai ah meitawh in ,ann ahuan uh ka ngaihsut ciang in,hehpih huai kasa ci-in,ka nu kiang gen theizel hihtuak hi.Hih bang thu hang in,Tiddim M.C.H(Tulaitaka,Sia Hau Za Dal le Sia Cin Khan Khup(Sikhin)te inn mun) ah inn mun bekno khat sau in ,tualai ah khuapih te in Bukno khat hong lam uh-a,tua a kipan,tua inn pen ka khuapih te in,Zinbuk ci-in minpia uh hi.Hih Zinbuk pen ka theih khilh kei le 1990 kiimpawl in,kiphel a,asing teng khua upa ten,ko hong pia in amun zong ki zuak ta hi.Hihpen ka pa in akhua Thangnuai mite a itna,aveina le akhualna hih ci-in,ka ciamteh a,acih taak loh hang in, thupi kasa hi.Adang zong omkha thei ding a,tuate ka theiban kei hi.
Sahangno khat maan
Kapa zumvai in,khual a zin ciang in,Sailii khat puaden hi.Khatvei kawlzang lam azinkhat,a hong nusiat madeuh hi in,apai na lam kaal ah Sahangno, Zawhngeupi cia, thum na kimawl a,a Sailii tawh akap leh tua Sahangno te khat hong maan in,inn ah hong ciahpih hi.Inn pan in kuamah in duhlo uh a,ken limtak bawl in khintung ah kahangkeeu a,ann nekta ciang ,tawmta eu in,ka mehzel hi.Asahang mat thupi saa, masa ka hikei a,amadan ka gen nopna nahi zaw hi.Hih a sano mat kum ,1987 kumsung ahi hi.
Keeitui vuk
Falam le Tiddim gamgi kiim ah nidang in ,keeitui om ngei hih tuak hi.Tuatui vuk in ,kapate vapai uh a,vavuk in Mualsuang zong tualai mun ah phut ci-in,ka nu in, hong ngen ngei hi.
Kapian ka angtang hi
1976 kum ka nugil sungah kha 6 bang kaphak hun laitak in ,kapa, dawimangpa khut sung pan suakta in ,Pasian ta na suak ahih man in,ka angtang mahmah se hi.Kapian ma in ,kapa bang zahtak in,sia in,agilo zong in,tuate pen,kei le ka naute a ding in um ngam huailo phial hi.Kapa Upna hang in kei pen ,a sisa atho kikkhat ka hihi.Tua ahih man in,ka nuntaakna ah Pasian in ngimna le ngelna lianpi khat nei hi ci-in,ka um hi.Kapa apianthak khitciang kum 10 val deuh bang anuntaak sung in ,na tampi semkhia man hi.Tuate lakpan ka theikhak teng hong at leeng....,
(1) Maan zaih sia sem,(2)Puantung lai at,(3)Laibu khui le tuam thuah,(4)Lungdamna thu akam mahmah tawh gen,(5)Hunkhenna zongbawl,(6)Sunday school ading leh adang laibu neuneu zong bawl in hawm khia,(7”Namzo Beh laibu” khat zong bawl( Ka Pu in 1989 kum in hal tum),(8)Thaangnuai khua taangthu cihte ahi hi.
Hih atung ate pen,kaphawk khakpak hi a,tualo adang zong omlai thei ding hi.Apiantak ma le apian thak khit pen,innkuan sung nuntaakna zong ki lamdang mahmah ci-in,ka Nu le ka Uten hong gen ngei uh hi.Banghang in,kapian angtang ka hiam cih leh kei hang in,apiang thak ahih loh hang in,ka nugil sung ka om laitak kha 6 bang kaphak hun a,apainthak pen,ka ang tang mahmah hi.Kapa hong pianthak man in,kei le ka naute bang ka neu tuu uh pan Pasian thu tawh ka khangkhawm thei uh hi.
B.C.Min kipia (2004 Diarly enkik)
Kapa anuntaak sung in,Pasian ading ahih theih bang in,amaa pang nate hang in,a nasep pih Rev.Dr.Michael Khe Kung,Sia Tun Khua Khai,Sia Cin Khen Kham te makaihna ‘Full Gospel Charastmastic Christion Center’pan in 2004 kum,   kha,  ni in ChinState,Tiddim khuapi huam,laibung khua ah B.C.Min hong piaksak uh hi.Tua pahtawina asang ding in ka Nu in hongsawl a,ka vakihel thei hi.Tua bang a,pahtawina apiak uh pen,a masa pen hi a,kapa lo adang mithum om lai hi.Tua pahtawina a ngah mite hong gen leeng...,
(1) Sia Suangh Kho Kam (late),B.C.Min( Khuasak khua  ) ABM
(2) Sia Suangh Za Dal  (late),M.C.Min( Phunom  Khua  ) AG   (Tamah ah State office,Hakha)
(3) Sia Hau Thang(late-1987) ,B.C.Min(Thaangnuai Khua) AG (Landrecord office,Tiddim)
(4) Sia                (late),B.C.Min(               ) SDA
Hih atung a,mili teng pen FGCCC ten,bang hang in hih bang in ,pahtawina pia cih ka dot cian ciang in,amau pen anun taak lai un,hunbit Pasian nasemte zahmah in,Pasian ading in ,na limsep mahmah naa pin,kuamah phawk khak lohteng ahi hi.Hihteng lakpan Sia suangh Za Dal in M.C.Min angah theih na pen, aman University ah B.A na ngah ahih man ahi hi.Pahtawina apiakna laibung khua ah ka Nu taang in,     Kha,     ni in ,va ki hel thei in,va sang thei ka hih man in,Pa Pasian tung leh Ama na sem FGCCC te tung ah ka lungdam na lian lua ahih man in,Pasian min kaphat hi.Tualo,hih bang in ,a sisa kapate uh nong Pahtawi sakna uh in,ko anung talai a innkuan pihte ading in,tha hong pia mahmah hi,cih lungdam nate zong kagen hi.Topa minthang tawntung ta hen. Amen.
Hih bang in hong nusia sa kapa thu at inn laibukhat in bawl ding in ka khentat hi.
Hong nusiatna
A beisa kum 20 hun lai a,thu piang pawlkhat ka mitkha in kamu datdat hi.Tua ni pen 1987 kum August kha ni 18 ni ahi hi.Hihni pen ka pianna leitung pa hong nusiat ni ahi hi.Hih hong nusiat madeuh nipi nih hunpawl in ,ka Pa pen,Kawl Zozang lam azin ding in,nitaak in kithawi khol a,azing sang apai ding ciang in,ka cii nuam kei ci-in tua tawh akhual zinding hong kholphot hi.Asawt lo in,Natun hong suaka hong gim peuhmah hi.Tubang hong gim asawt pianciang in U Thang (Neng Do Thang)in,Zato paiding zawn a,utvetlo hi.Ka pa in bang ci hiam cih leh “Zeisu laim maa hang in dam zo” ci-venvan hi.Ahi zong in atawpna ah U Thang mah in,Zato ah paipih uh hi.Ama natsung tengmah in Tiddim khuasung Bawhlung veeng ki mawlna om hi.Khatvei Bawhlung en kawm in Zato kapa kiang ah kabaang hi.Tualai taak in,ahusm le si nalua khia hi.Amit tawh khatvei hong phei et-a,ka mitkha in mang theilo hi.Tuapen anun taak ka muh tawpna zong ahi hi.Apua lam ah ka pusuak a,papi khat in nidang in zu adawn ngei hia? ci-in ,kagei a,omkhat dong a,dawn ngei mah ci-in dawng kik hi.Tua le sawt non kenciat ci-a,kei zong Bawllung tualpi ah kapai suak hi.Tuani taak lam khuamial madeuh in ka Pa Kam (Kam Ngin) hongciah in,inn hong hah hi.Tua khit ciang in ,ka veeng uh a,Pa Awn Cin Hau(Sikhin) ten ka Pheek uh,ala ding in,ka U nuam tawh kapai uh leh innsak lampi ah meipi dee in kapa luanghawm hong kipua phei ta hi.Bangcih ka thei tuan nai kei a,ka U Nuam (Cing Khan Nuam)in telpah ahih man in,kapkawmsa in,pheek hong nawh lakpih mahmah hi.Inn ka ciah kik uh ciang in,mina kap ngei ngai ta uh hi.Kapa khatvei ka en phei a,tuakhit teh ka ut lohloh tagah cih asuak hi ta,ci-in kakha hongsia-a,ka nu in kapkawm in,Ah ang ah hongkawi hi.Tua laitak in hong kigen ngei “tagah te thu” athuak nate uh ka phawk a,ka mailam ding pen ,ka kihta mahmah hi.Tua ni taak in ,kalawm Dal Mun Vaan le Vungh Suan Mang te hong pai kathei a,adangte ka cian nonkei hi.Kapa Oo( Uap)a hongpaite lak ah kapa Nu (Sikhin/ Pi Luan Za Dim),ka Pa Kam,ka ni Dim Khan Cing le Pi Ngoih (Sikhin/Hau Khai Nu)te ka cianlai hi.Kakhua uh ah ka Pu le pite damlai ahih man in,Khua mah ah vui ding in,ka nu in khensat hi.A zingsang ciang,kathei khilh kei leh nai 9:00am pawl in,ka omna uh B.O.C maai a,Pa Awn Cin Hau(Sikhin) te inn pan in,aluang hawm,tu a,ka inn uh ii, phaitam a, lampi ah,veeng pan Suak Khan Cin,Dal Khan Sumte pawl in ,lamzikpi ah hng puato uh a,Pah lah Kah (Lamzum mawtaw)mawtaw tung ah,kinga ta hi.Veeng le paam,U le nau meltheih,lawm le gual in hongkha ngeingai uh hi.Tua ni in kuateng tua mawtaw tung ah tuang cih,kathei cian nonkei hi.Lamkal ah guahciin cihtak in ciin a,Dimlo khuakhung pan in ,Taak hual dong lamsak lamkhang ah sikkaang paak,apaak zihzah ka mitkha in, mulai hi.Sozang ka tunlam uh le Khua ka tun lam uh zong ka cian kei hi.Khua ah ka PU (PU Lut Khua Pau)in “Kei a si masa zaw ding hi ingh” ci-in,akapbel kathei hi.Tualei khua a,ka inn uh pen nidanglai Zo inn bang a,kilam ahi hi.Ka Ute le ka Pa note khual zin ngakna in,ka theih khilh kei le nipi khat ki koih a,nipikhat hong cinpet mah ciang in,khuanol a,han ah,aluang hawm kivui hi.Han ah,azum (Landrecord office ,Tiddim)pan,khaknalai Pa Khup(Sikhin/CinKhanKhup)in hong sim hi.Kua in vui cihzong ka cian non kei hi.Thau ki limlot mahmah ahih man in,sigal a hong paite khat in,nidang hunbang ci hi.Tua si hong galte lakpan kaphawk khak in nah Rev.Suak Za Go(Forma Kawlgambup AG,Sumkeempi),Sia Cin Khan Khup(Sikhin)(Landrecord officer,Division in Myanmar),Sia Neng Do Thang(Tiddim,AG Section Laiatpi),Sia Kam Ngo Lian,Pu Khen Khua Mang le U Kap (On Kap Thang)zong maan hong zaih in,Tiddim pan hong zui suak hi.Tualo hong zui le hong gal tampitak te kathei ban nonkei hi.Hih hun lai in tan 4pha pan in,ka kum,kum 10 ciang pan hi.Hih hunsungte guah ciin ngekgek napin aki vui ni in khuapha hi.Kapa kivui ni nitaak in,ka U Cin(Pau Cin Lian)a Sangsia sepna Falamgam Ailibual pan bizanglam tawn hong zan ciah,pa kaang (Ngin Kaang)in agalmuh ciang in vadawn hi.Ka U Mung (Gin Khan Mung)pen Ciau(Tiau)ah akisil laitak in ,melthei numei khat in nangkhiah kisil hithiat napasi hilo maw ci-in gen a, amah zong azanzan in hong ciah suak in,ahan dalni hong lap hi.Ka Pa Hau ( Neng Hau)bel Aizawl pan tuazawh kumkhat ciang hongciah pan hi.Kapa kivui khit Tiddim katun kik uh ciang in,B.E.H.S No.(2)Sang pan,ka khanpih Tanli(4 Standard) B Class pan in,Siatbatna Kyat 34 class chiefpa Kap Suan Lian in hong pia a,ka classmate tetung kalung adam mahmah hi.Ahan singlamteh taang in suangpeek kizang a,akum,kum44 pha pan hi.Kapa hong nusiatna tawh kisai keimatel bang a,ka at ahi hi.Hih ka Pa Tangthu pen keima muhbang in,ka at hi a,anun taakna ih-et kik ciang in ,amah pen Pasian it in,um a,a muang mahmah mikhat in ka ngaih sun hi.Ka nu ading in,Pasal hoihkhat hi a,ko atapa/nu te ading in zong Pa hoihkhat ahi hi.Ka Pa in ahun le amun zui in ,hong thu hilh le hong pattah hi.Ka Pa pen Hebru 11: ,sung a(Heb11:13/11:39)bang in Upna anei pakhat in ka ngaihsun hi.Kapa in hong nusiat in,inn le lo,neih le lam,sum le paaite hong nusiat loh hong in ,tua te tawh aki lei thei lo Pasian hong hehpihna,A Tapa Zeisu hong itna le Huhpa Khasiangtho tawh kidim in ,nuntaak ding lampi maan,honghilh in,lungdamna gen zawh ding hi lo hi.Zinei in ta/nu ka ngei ciang in,ka Pa thu hihzang telzaw lai ding in ,kaki um hi.
Hih Ka Pa(S.K Hau Thang)Taangthu asimkha mite khempeuh ,Huhpa Khasiangtho in hong lawng in ,thupha hong pia ta hen.Amen.
By Salai Khai Suan

|| Mate leh

see more

|| Um mahmah

bang a hia le